Antik Kent Stratonikeia

Tarih: 22 Oca 2020

Antik Kent Stratonikeia, Muğla’nın Yatağan ilçesine ait Eskihisar köyüdür. Aynı zamanda Karia bölgesinin iç kesiminde yer alan bir kenttir. Stratonikeia yerleşim yeri Hititler döneminde Atriya olarak bilinmektedir fakat MÖ 281 yılından sonra Seleukos Kralı I. Antiokhos tarafından, önceden üvey annesi fakat sonradan eşi olan Stratonike’nin adı ile değiştirilmiştir.

Stratonikeia ve içinde bulunduğu Karia bölgesi, Hellenistik Dönem boyunca Seleukos, Ptolemaios, Makedonyalılar, Rodos ve Roma arasında el değiştirmiştir. Roma dönemi boyunca önemini koruyan kent devamlı bir değişim ve imar faaliyeti içerisinde olmuştur. Stratonikeia Antik Kenti, erken imparatorluk ve MS 2. yüzyıldaki yapılaşmadan en iyi şekilde yararlanmıştır. Bizans dönemindeki Stratonikeia Piskoposluğu bölgedeki diğer kentler gibi Aphrodisias’a bağlıydı. Stratonikeia Antik Kenti’ne MS 14-15. yüzyılda Beylikler yerleşirken sonrasında da bu kente yerleşim devam etmiştir. Geç Osmanlı döneminde köyde ağaların da olduğu belirtilmiştir. Günümüzde Eskihisar, tamamen yeni yerine taşınmış olsa da Stratonikeia Antik Kenti içerisindeki tarihi köy evlerinde oturan aileler bulunmaktadır.

Antik Tiyatro

Şu anki kalıntılara göre 12.000 kişilik olduğu tahmin edilen ve Greko-Romen tipinde olan antik tiyatro, kent içerisinin güneyinde bulunan Kadıkulesi Tepesi’nin başladığı doğal yamaca yerleştirilmiştir. Antik tiyatro Hellenistik dönemden varlığı bilinen yapılarından olup, Grek tipinde, tek diazomalı olup inşa edilen tiyatronun kısmı kuzeye bakmaktadır. Tiyatro Roma İmparatorluğu döneminde ilave ve değişikliklerle yenilenmiş olup, özellikle Augustus ve hemen sonrası dönemde yapıda büyük değişiklik olmuştur.

Augustus İmparatorlar Tapınağı

Augustus İmparatorlar Tapınağı; Augustus ve diğer imparatorlara adanmıştır. Söz konusu tapınağın Arkaik ve Klasik dönemlerde de kullanıldığı düşünülmektedir. Tiyatronun güneyindeki bir üst terasta yer alan tapınakta, Augustus kutsal alanı inşaa edilmiştir. Tapınak peripteral planlı, lon düzeninde üç basamaklı bir alt yapı üzerindedir. Augustus döneminde inşaa edilen tapınak daha sonraları tamiratlar geçirse de, Doğu Roma döneminde kullanılmamıştır.

Bouleuterion

Bouleuterion, Stratonikeia kent merkezine yerleştirilmiş doğu-batı yönünde ve dikdörtgen planlı danışma meclisi yapısıdır. Yapıda daire şeklinde oturma basamaklarının yanı sıra avlu bulunmaktadır. Yapı duvarlarında farklı dönemlere ait Grekçe, Latince ve Osmanlıca yazıtlar görülmektedir. Yapı içerisinde duvara yazılmış Grekçe, Menippos’un Augustus Döneminde yapmış olduğu takvim ve diğer yazıtlar yer almaktadır. Ayrıca MS 301 yılında kentte satılan ürünler ve hizmetlerin adlarının ve fiyatlarının olduğu Latince metin yer almaktadır. Dış duvarlarda ise Osmanlıca yazıtlar ve süslemeler bulunmaktadır.

Kuzey Şehir Kapısı

Stratonikeia Antik Kenti’nde bulunan kuzey sur duvarı üzerinde yer alan Kuzey Şehir Kapısı, Lagina Hekate Kutsal Alanı’ndan gelen Kutsal Yol’un Nekropol içinden geçerek şehre ulaştığı yerdir. Kuzey Şehir Kapısı, kente erişimin noktası olmasının yanı sıra törensel büyük bir önemi de bulunmaktadır. Kuzey Şehir Kapısı; her iki kenarda giriş ve arasında yarım yuvarlak havuzlu iki katlı bir çeşmenin olduğu, oldukça büyük ve anıtsal bir yapıdır. Kuzey Şehir Kapısı’nın MS 139 depreminde sonra Geç Antoninler – Erken Severuslar Dönemi’nde yapıldığı düşünülmektedir. Kapının önünde etrafı 8 anıtsal Korinth sütununun çevirdiği meydan bulunmaktadır.

Sütunlu Caddeler

Stratonikeia Antik Kenti’nde kuzey-güney ve doğu-batı yönünde olmak üzere iki ana caddenin varlığı bilinmektedir. Kuzey Cadde 8.70 m genişliğinde iken, Batı Cadde 10m genişliğinde olup doğu yönünde ilerlendiğinde, Kuzey Cadde ile birleşmektedir. Altında kanalizasyon sistemi bulunan caddenin doğu başlangıcında ise bir anıt bulunmaktadır. Caddenin doğu kısmında Tanrı ve İsa Mesih’e ithaf edilmiş kiliseler ve işlikler yer alırken, batı kısmında kilise, mezarlar yer almaktadır. Ayrıca caddenin en güneyinde Roma Hamamı da bulunmaktadır.

Gymnasion

Stratonikeia Antik Kenti’nde yer alan Gymnasion, kentteki büyük ölçekli yapılardandır. Dar cephesini oluşturan kuzey kenarı 105 metre genişliğindedir ve ortasında yarım yuvarlak Ephebeion bulunmaktadır. Arkeolojik ve Epigrafik buluntulara göre Gymnasion’un MÖ 2. yüzyılın 2. çeyreğinde inşa edildiği, Augustus ve sonrasında Antoninler Dönemi’nde düzenlemeler ve yenilemelerin yapıldığı anlaşılmaktadır.

Gladyatörler

Stratonikeia Antik Kenti’nde bulunan yazıtlar ve steller, burada gladyatörlerin varlığını ve eğitildiklerini göstermektedir. Antik Kent’te toplam 14 gladyatör mezar steline rastlanmıştır. Gladyatörlerin kentte gösteri ve eğitim amaçlı dövüşlerin gerçekleştirdiği anlaşılmaktadır. Stratonikeia Antik Kenti’nde beş ayrı gladyatör sınıfının varlığı bilinmektedir. Bunlar; Murmillo, Thraex, Provocator, Secutor ve Retiairus’tur. Aynı zamanda gladyatörlerin mezarına dikilen stellerinde hikayeleri, sınıfları ve başarıları hakkında önemli bilgiler yer almaktadır.

Ayrıca Stratonikeia Antik Kenti’nin yer aldığı Eskihisar Köyü’nde; Selçuklu Hamamı, Şaban Ağa Camii yer alırken kahvehaneler, fırın, köy odası, terzihane, kasap, tütün deposu, bakkal gibi farklı mesleklere ait dükkanlar bulunmaktadır. Ayrıca Osmanlı Dönemi’nde yapılmış çeşme ve zıbran (kaynak çeşmeler) de mevcuttur.